Wat Sterk Sociaal Werk zo sterk maakt? De mensen natuurlijk! Al zullen ze dat nooit over zichzelf zeggen. In deze reeks interviews ontmoet je een aantal gezichten achter het platform. Dit keer vertelt Koen Hermans (45), professor sociaal werk en sociaal beleid (KU Leuven), over zijn rol als voorzitter: ‘Wat me sinds Covid-19 enorm bijblijft, is de herontdekking van het sociaal werk.’

Wat is je rol binnen het platform?

In 2017-2018 was ik samen met twee andere professoren sociaal werk - Rudi Roose (UGent) en Peter Raeymaeckers (Universiteit Antwerpen) - promotor van het traject naar de vorige Sociaalwerkconferentie. Omdat we het enthousiasme en de sterke inhoud na die conferentie niet wilden kwijtraken, ontstond het Vlaams platform Sterk Sociaal Werk.

Ik ben voorzitter van dat platform. Concreet coördineer ik een aantal inhoudelijke acties en leid ik heel wat vergaderingen en werkgroepen. Veel tijd en aandacht gaat er ook naar de inhoud en aanpak van de volgende Sociaalwerkconferentie op 5 mei 2022.

Wat wil je bereiken met Sterk Sociaal Werk?

Sociaal werk als mensenrechtenberoep, dat was de insteek van de vorige conferentie. Het was een goede maar wel theoretische boodschap. Je kan dit beter kort en krachtig vertalen naar: ‘Sociaal werk laat niemand achter’. Dat is de kern van Sterk Sociaal Werk. Daarover nadenken en dit vormgeven – elke dag opnieuw – is de grote uitdaging.

Om dat goed te kunnen doen, moeten we het DNA van het beroep scherper in beeld krijgen. We formuleerden hiervoor vijf krachtlijnen van sociaal werk: nabijheid, verbinding, generalistisch en procesmatig werken en politisering. Het is een terugkeer naar de essentie van het sociaal werk. Dat DNA moet sociaal werkers opnieuw trots maken op hun beroep. Dat vind ik erg belangrijk.

Daarnaast moet de maatschappelijke erkenning verbeteren. Heel wat sociaal werkers vinden de erkenning door beleidsmakers en het brede publiek ondermaats. Met Sterk Sociaal Werk willen we hieraan werken en het sociaal werk in de buitenwereld positief onder de aandacht brengen.

En ook belangrijk. We willen met Sterk Sociaal Werk het thema diversiteit echt op de agenda plaatsen. De webinars die we organiseerden, trokken veel volk en daagden ons uit om goed na te denken over de woorden die we gebruiken. Zo moet het niet enkel gaan over diversiteit en inclusie, maar ook over racisme en discriminatie. Daar maken we werk van.

Welke actie van Sterk Sociaal Werk vind je het belangrijkst?

Sta me toe om niet één specifieke actie naar voor te schuiven. Maar wat me sinds Covid-19 enorm bijblijft, is de herontdekking van het sociaal werk.

De afgelopen anderhalf jaar werden heel wat maatschappelijke noden zichtbaar. Kwetsbare groepen kwamen meer dan ooit in beeld: mensen in armoede, kwetsbare jongeren, mensen met een psychische kwetsbaarheid, mensen die in instellingen verblijven en daklozen. Het zijn de mensen waarmee het sociaal werk elke dag werkt.

We hebben ook allemaal gevoeld hoe belangrijk menselijk contact is, dat ontmoeting en verbinding in een mensenleven cruciaal zijn. Het zet het sociaal werk in buurthuizen, het verenigingsleven en het jeugdwerk opnieuw op de kaart. Het sociaal werk is leefwereldgericht en staat dichtbij mensen. Die nabijheid maakt dat sociaal werk altijd voor veel mensen het verschil maakt, maar nog meer tijdens corona. We mogen daar best wat trotser op zijn.

De samenleving weet nu ook hoe belangrijk het is dat er sociale professionals actief zijn in kwetsbare buurten. Professionals die het vertrouwen hebben en krijgen van mensen in moeilijke leefsituaties. Ik geef één voorbeeld uit Leuven, de stad waar ik woon. En er zijn in heel Vlaanderen en Brussel gelijkaardige verhalen te sprokkelen.

Armoedevereniging De Ruimtevaart had tijdens de verschillende lockdowns intens contact met de meeste bezoekers van hun centrum. Dat is hen alleen maar gelukt omdat ze als zeer laagdrempelige werking al voor de crisis hadden ingezet op ontmoeting, contact en verbinding. Mensen hadden vertrouwen in de werking. Als je dat basisvertrouwen niet hebt, dan kan je kwetsbare mensen niet bereiken. Zeker niet in een crisis als deze. Die kracht van sociaal werk moeten we uitdragen!

Wat was tot nu toe je favoriete moment van Sterk Sociaal Werk?

De Sociaalwerkconferentie van 2018 was voor mij een mooi en zelfs euforisch moment. Je zag duidelijk dat het werkveld nood had aan zo’n dag met ontmoeting en verbinding. Maar zo’n conferentie organiseren voor duizend mensen is niet eenvoudig. Het was dus ook een leerpunt: wat kan beter, wat kan anders. Maar je voelde in de zaal wel dat het sociaal werk leefde. Er was enthousiasme en uitgelatenheid.

Een tweede topmoment was de World Social Work Day van dit jaar. Door corona gebeurde alles online, maar met succes. Bijna tweeduizend mensen namen deel aan verschillende webinars, onlinelezingen en covidsafe wandelingen waarbij de focus lag op praktijkgetuigenissen. Bovendien waren we die dag erg aanwezig op sociale media. Kortom: het was een dag zoals hij moest zijn, een goede aanzet voor de volgende Sociaalwerkconferentie.

Wat is het belang van de regionale platformen?

In de zes provinciale platformen zetten we sterk in op de verbinding tussen sociaal werkers. Sociaal werkers kunnen veel van elkaar leren. De kracht van die ontmoeting blijft nog te vaak onderbenut. Ik hoop daarom dat de regionale platformen op termijn plekken worden waar sociaal werkers kunnen netwerken en elkaar ontmoeten vanuit de kern van het beroep, vanuit hun passie en drive. En niet zoals het vaak loopt vanuit de doelgroep, de organisatie of de sector waar ze werken.

Covid heeft de regionale platformen parten gespeeld. Online een netwerk uit de grond stampen is niet gemakkelijk. Ik hoop dan ook dat we met de zes regio’s een doorstart kunnen maken. Bij deze daarom een oproep aan al die sociaal werkers te velde: sluit je bij ons aan, neemt contact op met Sterk Sociaal Werk in je provincie, schrijf je in voor de nieuwsbrief, volg ons via sociale media.

Wat hoop jij op 5 mei 2022 in Antwerpen mee te maken als voorzitter?

Ik hoop op een zaal vol sociale professionals die zich herkennen in de sterke getuigenissen van praktijkwerkers, gebruikers en burgers. We willen dat het een moment wordt waarop sociaal werkers elkaar kunnen ontmoeten, zodat ze de passie en gedrevenheid bij elkaar voelen en erkennen. Ik hoop op een sfeer van verbondenheid en enthousiasme.

Maar ik wil met de conferentie ook een duidelijk signaal geven aan beleidsmakers, federaal, Vlaams en lokaal. De trots, het engagement maar ook de frustraties en emoties moeten gevoeld en erkend worden. Politici moeten luisteren naar praktijkwerkers, ook als hun boodschap confronterend is.

Sociaal werker Kaat Hermans hoopt dat het klettert op de Sociaalwerkconferentie. Die verwachting hebben wel meer werkers: laten we het maar eens goed zeggen waar het op aankomt.

De buitenwereld onderschat de emotionele impact van sociaal werk. Praktijkwerkers worden elke dag geconfronteerd met mistoestanden, armoede en uitsluiting. Ofwel creëer je als werker eelt op je ziel, en ga je dat negeren. Ofwel ben je als praktijkwerker zeer betrokken op al die problemen en miserie.

Ik begrijp de boosheid en grote frustratie op het werkveld. Voor mij mag het dus zeker kletteren op de Sociaalwerkconferentie, op een goede manier. We moeten ageren, actievoeren en politiseren. Maar wel op een manier die deuren opent. Dat is een grote uitdaging.