Wat is een psychiatrisch ziekenhuis?

Een psychiatrisch ziekenhuis biedt behandeling en verzorging aan wie ernstige psychische problemen heeft. In een psychiatrisch ziekenhuis werken teams van artsen en hulpverleners met verschillende specialisaties. Op gesloten afdelingen mogen patiënten de afdeling of het ziekenhuis niet verlaten. Op open afdelingen kan dat wel, mits een aantal afspraken.

Wat wordt door Zorginspectie geïnspecteerd in een psychiatrisch ziekenhuis?

Zorginspectie focust op hoe de kwaliteit van de geboden zorg het meest beïnvloed wordt en baseert zich hiervoor op regelgeving, referentiekaders, eisenkaders, kwaliteitseisen… waaraan de organisatie zich moet houden. U vindt hierover meer informatie op de website van het Departement Zorg.

Hoe inspecteert Zorginspectie?

Voorgaande inspecties

In het najaar van 2018 werd de tweede auditcyclus van psychiatrische ziekenhuizen afgerond. Enkele psychiatrische ziekenhuizen werden niet meegenomen in die auditcyclus omwille van certificering of plannen daartoe. Bij zulke certificering (ook accreditatie genoemd) komt een externe, onafhankelijke organisatie op basis van een aantal maatstaven beoordelen in welke mate het ziekenhuis kwaliteitsvolle en veilige zorg aanbiedt aan de patiënten. Ziekenhuizen krijgen het label voor een beperkt aantal jaren. Ziekenhuizen kunnen vrijwillig kiezen voor certificering.

Als een ziekenhuis een kwaliteitsbevorderend initiatief neemt, betekent dat uiteraard niet dat de overheid verder geen verantwoordelijkheid heeft: in elke situatie blijft het haar taak om kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid te bewaken. Vandaar is het belangrijk dat Zorginspectie ook in de 11 ziekenhuizen met (plannen tot) certificering een ziekenhuisbreed zicht krijgt op de effectief geleverde zorg op de werkvloer, zonder het eventueel nog te lopen traject naar certificering te doorkruisen.

Tijdens haar inspectiebezoeken (najaar 2018 - eerste jaarhelft 2019) focuste Zorginspectie op de kernprocessen van psychiatrisch ziekenhuizen via afdelingsbezoeken. Daarbij kwamen 3 concrete thema’s aan bod die ook tijdens de auditbezoeken werden bevraagd (nl. behandeling, vrijheidsbeperkende maatregelen-agressie, detectie en behandeling van suïcidaal gedrag). Net zoals bij de audits werden de aangekondigde bezoeken voorafgegaan door het invullen van zelfevaluatiedocumenten door de ziekenhuizen zelf.

Nadien werd een nieuw toezichtmodel voor de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in het vooruitzicht gesteld. Deze plannen werden nog niet verder geoperationaliseerd.

Huidige inspecties

Aanleiding

Sinds juli 2021 lopen thematische inspecties m.b.t. suïcidepreventie in voorzieningen met een GGZ-aanbod voor meerderjarigen. Die inspecties geven een beeld over een erg belangrijk thema, maar bieden een beperkt zicht op de bredere werking van de voorziening.

In een psychiatrisch ziekenhuis verblijven patiënten met een ernstige (soms acute) psychiatrische problematiek. Omwille van de potentiële risico’s bij de behandeling van deze doelgroep kiest Zorginspectie ervoor om in de PZ-sector in 2023 een nieuwe inspectieronde uit te voeren.

Grote lijnen van de inspectieronde

  • De inspecties verlopen onaangekondigd.
  • Gedurende een volledige dag zijn minstens twee inspecteurs op een campus aanwezig.
  • Zorginspectie focust op de kernprocessen van een psychiatrisch ziekenhuis, waarbij wordt ingezoomd op behandeling en medicatie. Daarnaast worden ook aspecten m.b.t. patiëntenrechten nagegaan.
  • De inspectievaststellingen worden bekomen via:
    • observatie,
    • bevraging van medewerkers en verantwoordelijken,
    • inzage in documenten (o.a. patiëntendossiers),
    • gesprekken met patiënten.
  • Bij de ontwikkeling van het inspectie-instrument baseerde Zorginspectie zich op het PZ-referentiekader, algemene regelgeving (bv. wet inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg, wet betreffende de rechten van de patiënt) en richtlijnen (bv. Kindreflex).
  • Ter voorbereiding van de inspectie wordt het ziekenhuis gevraagd om een aantal documenten ter beschikking te stellen op de inspectiedag. Dit document bevat o.a. de inclusiecriteria voor de dossiersteekproeven zodat het ziekenhuis op de dag van de inspectie vlot een lijst kan trekken van dossiers die aan de selectiecriteria voldoen.
  • Dossierinzage vormt een essentieel deel van de inspectiemethodiek, omdat heel wat onderwerpen enkel op deze manier geobjectiveerd kunnen worden. We willen ons expliciet engageren tot het zorgvuldig omgaan met het controleren van gegevens in patiëntendossiers, omdat wij het respect voor de bescherming van de privacy essentieel vinden.
  • In een infofolder kunnen ziekenhuismedewerkers en patiënten verdere informatie vinden.
  • De definitieve inspectieverslagen worden gepubliceerd via de CoBRHA-viewer.

Meer lezen over de vaste kenmerken van een inspectie >>

Welke inspecteurs voeren deze inspecties uit?

Volgende inspecteurs voeren deze inspecties uit:

  • Anja Claeys
  • Michaëla Daelemans
  • Koenraad Fierens
  • Kurt Lievens
  • Erik Pouders
  • Katelijn Stroo
  • Pieter Thijs
  • Sarah Van den Broeck
  • Tania Vandommele
  • Lindsay Vissenaekens

Wat leest u in het verslag?

De bevindingen van ieder inspectiebezoek staan in een inspectieverslag. Het doel van dit verslag is:

  • de vaststellingen en het oordeel - of de organisatie voldoet aan de geïnspecteerde regelgeving - weergeven
  • de organisatie schriftelijk op de hoogte brengen van de vaststellingen en het oordeel
  • aan de bevoegde entiteit van het Departement Zorg rapporteren 
  • andere betrokken lezers, o.a. burgers die verslagen in het kader van de openbaarheidswetgeving willen raadplegen, informeren

In dit verslagsjabloon is te lezen welke werkwijze wordt gehanteerd voor de verschillende onderwerpen die worden gecontroleerd.

Zorginspectie moedigt de organisaties aan om met gebruikers open te communiceren over de vaststellingen.

Voor alle vragen over de inspecties in de psychiatrische ziekenhuizen kan u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be.

Wat na de inspectie?

Na het inspectiebezoek ontvangt de organisatie het ontwerpverslag met de vaststellingen. Een inspectieverslag van Zorginspectie wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde organisatie de kans gekregen heeft om te reageren op onjuistheden in het inspectieverslag. Op deze manier wil Zorginspectie ook de kwaliteit van de eigen verslaggeving opvolgen en verbeteren.

Het definitieve verslag en de (eventuele) reactie worden bezorgd aan de bevoegde entiteit van het Departement Zorg. Deze volgt de vaststellingen uit het inspectieverslag op en beslist wat er met de erkenning gebeurt, op basis van onder andere de vaststellingen van Zorginspectie en het eigen dossier.

Overzichtsrapporten

Bij het afronden van een inspectieronde maakt Zorginspectie een beleidsrapport op. In dit beleidsrapport worden de belangrijkste sectorbrede inspectievaststellingen gegroepeerd en besproken. Hiermee wil Zorginspectie:

  • een bijdrage leveren aan transparantie over de kwaliteit van de zorg in de sector
  • sectorbrede cijfers aanleveren die de voorzieningen en de functionele entiteit moeten toelaten verbeterpunten te identificeren of te weten waar afwijkende resultaten zijn, zowel voor een specifieke voorziening als voor de gehele sector
  • beleidsgerichte input geven